Tajemnice Rapa Nui

Fot. Paolo Pedaletti.

Justyna Wyżycka

Pragniesz uciec od nadmiaru obowiązków i cywilizacji? Myślisz, że chatka w górach to dobry pomysł? A gdyby tak trochę dalej? A jeśli najbliższa wioska jest oddalona o kilka tysięcy kilometrów i nawet na wizytę do lekarza trzeba lecieć kilka godzin samolotem? Do dziś nie znamy powodów, które sprawiły, że ludzie przed wiekami znaleźli się na Rapa Nui, najbardziej odległej od innych lądów wyspie na Ziemi.

Zapewne przyczyny wyprawy człowieka na tą wyspę były ważniejsze, niż dzisiaj możemy to sobie wyobrazić. Ludzie musieli zmierzyć się z oceanem, by walczyć o przeżycie. Może tam, gdzie mieszkali, panował głód, a może ich wyspa była pochłaniana przez ocean lub została podbita przez wrogie plemiona? Odpowiedź na te pytania nie jest jeszcze znana, ale z całą pewnością po trudach podróży przybysze trafili na prawdziwie rajską wyspę: obfitującą w wodę pitną, ze sprzyjającym klimatem, bujną roślinnością, palmami kokosowymi, owocami, bogactwem ptaków i idealnie czystym, błękitnym oceanem i plażami. 

W takich warunkach mogła rozwijać się wspaniała kultura i religia. W skałach rzeźbiono Moai, które zapewniały życie wieczne ważnym przodkom i sprawiały, że ich moc, dusza, wciąż pozostawały na wyspie. Potężne posągi były transportowane bez użycia koła na odległość kilku kilometrów. Do tego celu potrzebne było ścinanie kolejnych drzew. Dziś posągi na Wyspie Wielkanocnej, jak nazwali Rapa Nui europejscy żeglarze, przypominają przybywającym tam turystom o czasach świetności tej wyspy. Są również świadectwem wielkiej religijności oraz manii przypodobania się bogom i pokazania swej przewagi nad innymi grupami zamieszkującymi wyspę. Gdy takie działania dokonywane były na małą skalę, nie stanowiło to zagrożenia dla mieszkańców, lecz gdy w szczytowym okresie liczebność wyspy wynosiła dwadzieścia tysięcy osób, w połączeniu z masowym wycinaniem drzew i ograniczonymi zasobami żywieniowymi, przyczyniło się to do katastrofy. 

Dziś woda pitna na wyspę transportowana jest samolotami z Chile. Istniejące kiedyś rzeki wyschły, gdy wycięto drzewa osłaniające je przed promieniami słonecznymi. Gdy zapasy wody i pożywienia zostały znacznie ograniczone, ludzie, kiedyś współpracujący ze sobą i tworzący wspaniałą kulturę, stanęli przeciw sobie. Ciągłe wojny pomiędzy grupami, niszczenie świętych posągów, próby przetrwania w trudnych warunkach, kanibalizm, mieszkanie w jaskiniach diametralnie odmieniły tą niegdyś rajską wyspę. Gdy sytuacja zaczęła się stabilizować i ludzie znów próbowali razem żyć na tym pustkowiu, pojawili się kolonizatorzy. 

W starciu z bronią palną mieszkańcy Rapa Nui nie mieli żadnych szans, mimo to bardziej dotkliwe okazały się przywiezione przez Europejczyków choroby. Syfilis czy ospa wietrzna dziesiątkowały mieszkańców, którzy do dzisiaj mają słabszą odporność na wiele powszechnie nam znanych chorób. Gdy kolonie w Ameryce zaczęły się rozwijać i potrzebowały żywego towaru – niewolników, zanim rozpoczęło się zniewolenie Czarnego Lądu, porywano w niewolę między innymi mieszkańców Rapa Nui, których w wyniku tych działań została tylko ponad setka. Na szczęście, później populacja zaczęła stopniowo się odbudowywać, zachowała swój język, a obecnie wśród rdzennych mieszkańców wyspy silne są tendencje tożsamościowe. Jednak pewne elementy historii zginęły wraz z odejściem ludzi, którzy je pamiętali. Miejmy nadzieję, że badania prowadzone na wyspie pozwolą na poznanie tajemnic tego magicznego miejsca. 

W ostatni czwartek lutego odbyło się inauguracyjne spotkanie Klubu Podróżników Trzy Żywioły im. E. Shackletona w Krakowie przy ulicy Józefa 17, pub Kolanko nr 6, na którym wyświetlany był film Podziemny świat Rapa Nui. O wyspie opowiadali prowadzący na niej badania naukowcy, między innymi profesor Zdzisław Jan Ryn. Następne spotkanie zaplanowane jest na ostatni czwartek marca i będzie dotyczyło tematyki Hawajów lub Japonii. Już dziś serdecznie zapraszam!

Polecamy galerię zdjęć z Wyspy Wielkanocnej oraz z Nowej Zelandii autorstwa Paolo Pedalettiego.